Seri katil, anormal kişisel bozukluklar sonucu, 30 günden daha uzun bir zaman diliminde ve arada bekleme dönemleri de olacak şekilde 3 veya daha fazla kişiyi öldüren kişidir.1234 Genellikle, öldürme sebebi cinsel içerikli bir nedene dayanmaktadır. Kurbanlar sıklıkla aynı kurguda öldürülmekte ve benzer özellikleri taşıyabilmektedirler (örneğin mesleki, görünüş, cinsiyet veya yaş grubu gibi).
Psikoz seri katiller arasında nadiren görülür. Ağır basan psikiyatrik tanı psikopatidir. Bu, antisosyal kişilik bozukluğu ile ilintili olarak, kişinin kişisel fonksiyon bozukluğundan dolayı ortaya çıkmaktadır.56 Psikopatlar empati ve suçluluk duygusundan uzak bir halde, ben merkezci ve itici, sosyal, ahlaki ve hukuki kabullere uymayan kişilerdir. Psikopatlar sıklıkla toplumun kabullendiği kurallardan çok, kendi yarattıkları ve benimsedikleri kurallara uymayı tercih ederler. Genellikle dışarıdan gözlendiklerinde normal, göze batmayan ve hatta toplumda saygı gören ve çekici kişiler olabilirler.
Seri katillerde Macdonald üçlemesi— hayvanlara eziyet, ateş yakma takıntısı ve sürekli yatağı ıslatma durumu beş yaşını geçmiş çocukluk davranışları olarak gözlemlenmektedir.7
Seri katiller ile şölen katillerini birbirine karıştırmamak gerekir.
FBI'ın Suç sınıflandırma kitapçığında seri katilleri
üç kategoriye ayırır: "organize", "organize olmayan" ve "karışık"—hem
düzenli hem de düzensiz karakter gösteren saldırganlar.8 Bazı
katiller cinayetlerine devam ederken düzenli halden düzensize geçiş
yapabilmektedirler.
=== Organize/sosyal saldırganlar === Organize asosyal saldırganlar
genellikle ortalamanın üzerinde bir IQ'ya sahiptirler
(120>).9 Bu kategoride bulunan saldırgan tipleri genellikle
cinayetleri methodik olarak planlarlar, sıklıkla kurbanlarını
kaçırırlar, onları bir yerde öldürüp, bir başka yerde de cesetten
kurtulurlar. Genellikle kurbanlarının acıma veya sempati duygularına
dokunarak kandırırlar. Örneğin, Ted Bundy bayan
kurbanlarını sahte bir alçı içinde kolunu sakatmış gibi göstererek
arabaya bir şeyler taşımasına yardım etmeleri için kandırır, daha sonra
metal bir sopa ile onları bayılıncaya kadar döver ve daha sonra da
onları kaçırırdı. Diğer tipler ise gönüllü olmaları dolayısı ile
özellikle fahişeleri hedef alırlar. Suç mahallinde
ileri seviyede bir kontrolleri vardır ve genellikle adli tıp hakkında
eksiksiz bilgiye sahiptirler. Bu bilgi sayesinde izlerini çok iyi yok
ederler ve takip edilmeleri oldukça zorlaşır (örneğin cesedin bir
göl veya nehre bir ağırlık
aracılığı ile batırılması gibi). İşledikleri suçları medyada takibini
iyi yaparlar ve bundan büyük bir projeymişçesine gurur duyarlar.
Organize katiller genellikle sosyal olarak yetkindirler; arkadaş veya
partnerleri vardır ve hatta bazen evli ve çocuklu da olabilirler.
Yakalandıkları zaman komşu ve akraba çevresi ile yapılan görüşmelerde,
katiller hakkında genelde zararsız ve kimseyi incitmeyecek kişi olarak
bahsedilmiştir. Bazı seri katiller işledikleri cinayetlerin sırrının
çözülmesini oldukça zorlaştırır. İntihar notları ile yanlış
yönlendirmeler, cinayeti başkasına yükleyecek bazı tuzaklar, çete
savaşına kurban olmuş süsü verme ve hatta doğal bir ölüm gibi gösterme
en çok başvurdukları yöntemlerdir.
Ted Bundy ve John Wayne
Gacy organize seri katillere uygun birer
örnektirler.10
Organize olmayan asosyal saldırganlar sıklıkla çok zeki olmayan,
ortalama altı düşük bir zekaya sahip (IQ <90) ve cinayetlerini
düşünmeden ve planlamadan gerçekleştiren kişilerdir. Organize olan
saldırganlar kurbanlarını öldürmek için plan yapıp tuzak hazırlarken,
organize olmayan saldırganlar karşılarına bir fırsat çıktığı anda
cinayet işleyebilirler ve cesedi yok etmek yerine de suçu işledikleri
yerde bırakıp gitme yönünde hareket ederler. Genellikle kurbanlarının
karşılarına aniden çıkarlar ve herhangi bir uyarı olmaksızın saldırılar.
Saldırı ile kurbanın ölmesini müteakiben yapmak zorunda olduklarını
hissettikleri ritüelleri gerçekleştirirler
(nekrofili, kesip parçalama veya
yamyamlık gibi). Nadiren izlerini gizlerler.
İçlerine kapanık, sosyal olarak yetersiz ve az arkadaşı bulunan ve
geçmişinde akıl rahatsızlıkları bulunması ihtimali olan kişilerdir.
Richard Chase bu grup için uygun bir
örnektir.
Seri katillerin güdülerini dört ana kategoriye ayırabiliriz: "hayalperest", "görev güdümlü", "zevk düşkünü" ve "güç veya kontrol"; ancak, yine de herhangi bir seri katilin bu kategoriler dışında çok daha başka bir itici güçten tetiklenebileceği de başka bir gerçektir.1112
Bu gruptaki katiller genellikle gerçeği yanılsamalı olarak algılarlar
(Psikoz) ve bazen başka biri olduklarına veya
cin/şeytan veya
tanrı gibi varlıklarca öldürmeye zorlandıklarına
inanırlar.13 Bu grubun en sık karşılaşılan iki alt grubu "şeytani güç
güdümlü" ve "ilahi güdümlü"lerdir.14
Herbert Mullin, Vietnam
Savaşında ölen Amerikalı askerlerin
Kaliforniya'yı büyük bir
depremden koruduğuna inanmaktaydı. Savaş sona
erdikten sonra Mullin babasının kendisi ile teletapik ilişki kurarak ona
"doğaya bir miktar insan kurban etmesini" ve bu sayede Kaliforniya'nın
çok büyük ve yıkıcı bir deprem sonrası okyanusa gömülmesini
engelleyeceğini iddia etmiştir.15
David Berkowitz ("Sam'in oğlu") şeytani
güç güdümlülere örnek olarak verilebilir. Berkowitz'in iddiasına göre
iblis ona komşusunun köpeği aracılığıyla öldürmesi için emirler
gönderiyormuş.16
Görev güdümlü katiller tipik olarak kendilerini
eşcinseller, fahişeler,
zenciler veya katolikler gibi
kendilerince istenmeyen ilan ettikleri insanların dünyadan temizlemesine
adamış olarak görürler; ancak, genel olarak
psikotik değillerdir.17 Kendilerini daha çok
insan ırkını sosyal hastalıklardan kurtarmaya adamış kişiler olarak
görürler.
Örneğin Ted Kaczynski ("Unabomber"),
üniversiteleri ve havayolları endüstrisini hedef almıştır.18 Kendi
yazıp basına dağıttığı bir bildiride, toplumun eski günlerine dönmesini,
teknolojinin insanlığa tehdit olmadığı döneme dönmesini istediğini
belirtmiştir. İddiası "Endüstriyel devrim ve getirdikleri insan ırkı
için bir felaket olmuştur" şeklindeydi.1920
Bu tip seri katiller heyecan peşindedirler ve öldürmekten zevk alırlar. İnsanları bu amaç uğruna harcanabilir birer hedef olarak görürler. Adli psikologlar bu zevk düşkünü katilleri üç alt gruba ayırmışlardır: "şehvet", "heyecan" ve "rahatlık".21
Şehvet grubundaki katillerin temel dürtüleri sekstir. Kurbanları ölsün
veya ölmesin, cinayetlerinde fantezi büyük bir rol oynar. Seksten
aldıkları zevk, kurbanlarına uyguladıkları işkence ve acı dolu sakatlama
ayinlerinin fazlalığı ile doğru orantılıdır. Genellikle kurbanları ile
yakın teması gerektirecek silahlar seçerler; bıçak veya çıplak el gibi.
Şehvet güdümlü seri katiller cinayetlerine devam ettikçe öldürme
frekansları artar veya uyguladıkları işkence ve şiddetin dozu artar veya
her ikisi de birlikte görülebilir.2223
Kenneth Bianchi, seksüel güdüleri giderek
artan seviyede değişik tip işkence ve parçalama ihtiyacında olduğu için,
değişik yaş, ırk ve görünümdeki kadın ve kızları öldürmüştür.24
Jeffrey Dahmer, mükemmel fantezi aşığını
aramıştır — güzel, itaatkar ve sonsuza değin. Şehveti arttıkça alkol,
uyuşturucu ve egzotik seks yöntemlerini denemeye başlamıştır. Giderek
artan parçalama isteğini kurbanlarının başlarını ve genital organlarını
kesip saklayarak dışa vurmaya başlamıştır. Kurbanlarının onun bir
parçası olmasını garantilemek için yamyamlığı da
denemiştir.25
Heyecan arayan katillerin ana amacı kurbanları üzerinde acı veren
kurgular yaratmak veya onları korkutmaktır. Bu onları tahrik eder ve
heyecan uyandırır. Adrenalin onlar için
kurbanlarını avlanma veya öldürme ile peşinde oldukları bir tutkudur. bu
gruptaki katillerin tek amacı öldürmektir ve bunun altında cinsel
ihtiyaçlar veya işkenceden haz alma gibi dürtüler yatmaz, sadece sonuç
önemlidir. Genellikle kurbanlar tanımadıkları kimselerdir ancak katil
bir süre de olsa kurbanlarını takibe almıştır. Heyecan peşindeki
katiller cinayetlerine uzun süre ara vererek cinayet yöntemlerini
geliştirerek daha kolay öldürmek için planlarını geliştirip
mükemmelleştirebilirler. Birçoğu mükemmel cinayeti işlemeye
kendilerini adamışlardır ve asla yakalanamayacaklarını
düşünürler.2627
Robert Hansen kurbanlarını gizli bır yere
götürür, onları orada salar ve daha sonra da avlayarak öldürürdü.28
Lee Boyd Malvo ve John Allen
Muhammad, (Beltway keskin nişancı
katilleri), tamamiyle rastgele kurban seçmişlerdir. Sıklıkla benzin
istasyonları seçmişler ve arkalarında iz bırakmadan olay mahallini terk
etmişlerdir.29 "Zodiac Katili", San Francisco Bay Area gazetesine
gönderdiği bir yazısında "öldürmek bana bir kızla ateşli bir gece
geçirmekten daha fazla heyecan veriyor" demiştir.30 1982 yılı
saldırılarında Coral Watts'ın elinden sağ
olarak kurtulmayı başaran bir kurbanı Watts hakkında "heyecanlı, hiper
aktif ve yerinde duramayan, heyecanından sesler çıkaran ve bu iş çok
heyecanlı olacak şeklinde hareketler sergileyen" biri olarak
bahsetmiştir.31 Parçalama, bıçaklama, asma, suda boğma, boğazını
sıkma, havasız bırakma Watts'ın öldürme biçimlerindendir.32
Maddi kazanım ve rahat bir yaşam şekli bu gruptaki katillerin temel
dürtülerindendir. Genellikle kurbanlar aile bireylerinden veya yakın
arkadaş çevresindendir. Cinayet işledikten sonra katil, müfettişlerin
veya aile bireylerinin kendisinden şüphelenmemesi için cinayetlerine bir
süre zarfında ara verebilir. Zehir, özellikle de
arsenik, kurbanlarını öldürmede en çok
kullandıkları yöntemdir. Kadın seri katiller genellikle bu gruba
girerler ama bu gruptakilerin hepsi kadın değildir.333435
Dorothea Puente kiracılarını onların
sosyal güvenlik ödemeleri yüzünden öldürmüş ve evinin arka bahçesine
gömmüştür.36 H. H. Holmes da sigorta
parası ve işyerinin kârı için öldürmüştür.37
Puente ve Holmes gibilerinin daha önceden hırsızlık, sahtekarlık,
namussuzluk, borcunu ödememe, zimmetine para geçirme gibi aynı tabiata
sahip suçlardan mahkumiyetleri vardır. Dorothea Puente en sonunda
sahtekarlık suçundan şartlı tahliye edilmiş olduğu zamanda şartlarını
bozduğu için tutuklanmıştır.
Ana amaçları kurbanları üzerinde güç kullanmak ve güç kazanmaktır. Bu tip katiller bazen çocukken tacize uğramış ve bu olaylar onların yetişkin hale geldiklerinde güçten mahrum ve yetersiz olarak hissetmelerine sebep olmuştur. Birçok güç veya kontrol güdümlü katiller kurbanlarını seksüel olarak taciz eder, ancak bu noktada şehvet düşkünü katillerden ayrılırlar, çünkü esas amaçları şehvet güdüleri ile tecavüz etmek değil, kurban üzerinde hakimiyet kurmaktır.38 Ted Bundy tüm Amerika Birleşik Devletleri'nde gezerek kontrol edebileceği kadın aramıştır.39
Yaşam ve ölümün içindeki gücün patolojik etkisine ilgi duyan bazı kişiler tıbbi mesleklere ilgi duymaya eğilimlidirler.40414243 Bu tip seri katillerin sıklıkla "ölüm melekleri" veya "merhamet melekleri" olarak adlandırıldıkları görülmüştür.44 Buna bir örnek Harold Shipmandır. Kendisi İngiliz aile doktorudur ve kurbanlarını doğal yoldan ölmüş gibi göstermesi ile ünlenmiştir. 1975 ila 1998 yılları arasında en az 215 hastasını öldürmüştür; ki en az 250 kişi öldürdüğünden şüphelenilmektedir.45 Yine İngiliz olan Dr John Bodkin Adams ise 1957 yılında sadece bir hastasını öldürmekten ötürü temize çıkmış olsa da en az 163 hastasını öldürdüğü sanılmaktadır.46
Bazı tıbbi katiller hile ve düzenbazlık yoluna sapmışlardır.Örneğin, H. H. Holmes sıklıkla sigorta dolandırıcılığı ve bilirkişi hilelerine başvurmuştur. Harold Shipman daha önce bu suçlardan hüküm giymiş ve £600 para cezasına çarptırılmıştı. Katil, ancak sahtekarlığı ortaya çıktıktan sonra yakalanabilmiştir.
Kriminoloji uzmanları uzun süren çalışmalar sonucunda birçok seri katiller ve seçtikleri kurbanlar arasında çeşitli bağ ve ilişkiler ortaya çıkarmışlardır. Demografik istatistiklere göre seri katiller erkeklerden çok kadınları, eş-dost yakın akraba ve aile bireylerinden çok yabancıları öldürmeyi tercih etmektedirler. Hayatında bir kez cinayet işleyenlerde ise kadın erkek eşit dağılımda olurken, yabancılardan çok arkadaş ve aile bireylerini öldürmektedirler.47
Seri katillerin çoğunda cinsel güdüler cinayetlerde ağırlık kazanmakla birlikte istisnalar mevcuttur. Seksüel güdüler sıklıkla katillerin kurban seçimlerinde de spesifik bir kriter olmasında temel bir sebeptir.48 Homoseksüel seri katiller sıklıkla homoseksüel kurbanları seçmiştir (Jeffrey Dahmer veya Dennis Nilsen gibi).
Amerika Birleşik Devletlerinde katiller genellikle 18–50 yaş arası kurbanları seçmektedirler. Kurbanların ağırlıklı çoğunluğu beyazlardır ve destekleyen araştırmalar göstermiştir ki seri katiller ırkçılıkla iç içedir.49
Erkeklerin yabancı kurban seçmelerinin aksine kadın seri katiller genellikle etraflarındaki eş-dost ve tanıdıklarından kurbanlarını seçerler. "Kadın seri katiller için, önemli kurbanları arasında kocaları ve çocukları vardır. Erkek ve kadınları kıyasladığımız zaman çocuk öldürmede kadın seri katiller erkeklerden çok daha yüksek yüzdeye sahiptirler (%21 - %39)."50
Kadın seri katillere daha seyrek rastlanır.51525354 Duygusal olarak yakın oldukları erkekleri kişisel sebeplerden öldürmeye daha çok eğilimlidirler55565758 ve genellikle de öldürmeden önce kurban ile duygusal ilişkiye girme ihtiyacı duyarlar.5960 Öldürme metotları zehirleme gibi gizli veya düşük profillidir.61626364 Cinayetlerini kendi evleri veya sağlık merkezleri gibi belirli yerlerde (bu yüzden medya tarafından "Mercy Melekleri" ismi yaratılmıştır) veya aynı şehir veya eyalette farklı yerlerde işlerler.6566 Her katilin sadece katilin kendisi tarafından geçerli kılınabilecek spesifik eğilimleri, ihtiyaçları, onları tetikleyen sebepleri vardır.676869 Çok nadir durumlarda kadın seri katiller ortak olarak bir "takım" oluşturmak adına bir erkek seri katille işbirliğinde olabilirler.707172
Seksüel veya sadizm güdülü cinayetler kadın seri katillerde çok nadir gözükür. Gözüktüğü durumlarda, bu tip katillerde çocuk yaşlardaki istismarlar veya psikopatik ruh halleri görülmektedir.7374 105 kadın seri katil arasında yapılan bir araştırmada en çok başvurulan cinayet yöntemi zehirleme çıkmıştır.7576
Tipik kadın seri katillerin davranış karakteristiğine uymayan bir örnek olarak Aileen Wuornos,77 verilebilir. Wournos ev yerine sokakları, zehir yerine silahı, eş-dost ahbap yerine yabancıları zevk için öldürmüştür.7879 Diğer bir atipik kadın seri katile örnek hemşire Jane Toppan verilebilir. Toppan cinayetlerinden yargılandığı duruşma esnasında öldürmenin onda cinsel tahrik uyandırdığını belirtmiştir.80 Seçtiği hasta kurbanlarına özel karışım bir ilaç vermiş ve öldükleri esnada yatakta yanlarına yatıp vücutlarına yakından temas etmiştir.81
Tarihçi kriminolojistler tarih boyunca birçok kendine has seri katil olayının olduğunu ancak bunların doğru bir şekilde kaydedilmediklerini düşünmektedirler. Bazı kaynaklar kurtadam ve vampir hikâyelerinin kaynağının ortaçağda yaşamış ve zamanla efsaneleşmiş seri katillerden esinlenildiğini vurgulamaktadırlar.82
Çinli Han hanedanlığından İmparator Jing'in kuzeni Liu Pengli, Jing saltanatının orta döneminin altıncı yılında Jidong'un kralı olmuştur (M.Ö.144). Çinli tarihçi Sima Qian'a göre, "kanun kaçağı 20 veya 30 köle veya genç erkek ile sırf spor amacı ile kişilerin eşyalarını almak veya onları katletmek için yağmalama seferlerine çıkardı". Bu cinayetlerin birçoğu bilinse de, ancak hükümdarlığının yirmi dokuzuncu yılında katlettiği kişilerden birinin oğlu durumu imparatora bildirir bir rapor göndermişti. Netice olarak en azından yüz kişiyi öldürdüğü ortaya çıkmıştı. Mahkemedeki devlet memurları Liu Pengli'nin idamını istedilerse de, imparator kendi öz kuzenini öldürme yükünün altına giremedi ve onun asaletini elinden alıp, halktan biri olarak sürdü.83
15.ci yüzyılda Avrupa'nın en varlıklı kişilerinden Gilles de Rais, köylü çocukları, özellikle de genç erkekleri, çevre köylerden toplayıp şatosuna davet ediyor ve daha sonra cinsel tacizde bulunuyor ve öldürüyordu.84 Tahmini kurban sayısının 140 ile 800 arasında olduğu tahmin edilmektedir.85
Macar aristokrat Elizabeth Báthory 1610 yılında tutuklanıncaya kadar 650'ye yakın kız ve genç kadına işkence edip öldürmüştür.86
Kimliği bir türlü açığa çıkarılamayan Karındeşen Jack 1888 yılında Londra'da fahişeleri öldürmüştür. Bu cinayetler o dönemin güç simgesi olan şehirde basının inanılmaz ilgisini toplamıştır. Bunun sebebi de zenginliğin içinde fakirlik ile savaşan ve ihtiyaçları yüzünden fahişeliği seçmek zorunda kalan kadınların yaşadığı dram ve hedef alınmadır. Karındeşen Jack tüm zamanların en meşhur seri katili olarak anılmaktadır.87
Seri katiller kitap, film, televizyon programları, şarkılar ve vidyo oyunları gibi medya araçlarında basmakalıp karakterler olarak refere edilirler.88 Seri katillerin hayatları veya cinayet yöntemleri Sapık, Kuzuların Sessizliği, Hannibal, Mr. Brooks, Se7en, Copycat, Halloween, Çığlık, Zodiac, Dexter (dizi) ve birçok diğer filmlere de konu olmuşlardır.899091
Orijinal kaynak: seri katil. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Holmes and Holmes, Contemporary, p. 9. "One of the most famous [geographically stable] serial killers is Wayne Williams. He was convicted of only two killings. However, his probable involvement in more than 30 killings of young black males in Atlanta qualifies him for classification as a geographically stable serial killer." ↩
Holmes and Holmes, Contemporary, p. 1 ↩
Holmes and Holmes (2002), p. 111 ↩
Yudofsky, p. 193 ↩
Singer, S.D., & Hensley, C. (2004). Learning theory to childhood and adolescent firesetting: Can it lead to serial murder. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology. 48, 461-476. ↩
Vronsky (2004), pp. 99–100 ↩
http://maamodt.asp.radford.edu/Serial%20Killer%20Information%20Center/Serial%20Killer%20IQ.htm University Department of Psychology ↩
Ressler and Schachtman, p. 131 ↩
Holmes and Holmes (1998), pp. 43-44 ↩
Bartol and Bartol, p. 284 ↩
Holmes and Holmes (1998), p. 62 ↩
Bartol and Bartol, p. 145 ↩
Ressler and Schachtman, p. 146 ↩
Schechter and Everitt, p. 291 ↩
Holmes and Holmes (1998), p. 43 ↩
Douglas et al., p. 25 ↩
http://en.wikisource.org/wiki/Industrial_Society_and_Its_Future |başlık=Industrial Society and Its Future |erişim tarihi=2008-10-04 |soyadı=Kaczynski |adı=Ted |tarih=1995 |yayıncı=Wikisource ↩
Holmes and Holmes (1998), p. 80 ↩
Introduction to Forensic Psychology: Research and Application | yayıncı = SAGE Publications | tarih = 2004-03-12 | toplam sayfa = 146 | isbn = 978-0761926061 ↩
Holmes and Holmes (2001), p. 163 ↩
Dobbert, pp. 10-11 ↩
Dobbert ↩
Dobbert, p. 11 ↩
Howard and Smith, p.4 ↩
Howard and Smith ↩
Howard and Smith, p. 5 ↩
url = http://www.cbsnews.com/stories/2004/10/14/60minutes/main649363.shtml | başlık = A Deal With the Devil? | yayıncı = 60 Minutes | tarih = October 14, 2004 |erişimtarihi = June 28, 2008 ↩
Schlesinger, p. 276 ↩
Holmes and Holmes (2000), pp. 41, 43 ↩
Holmes and Holmes (2000), p. 44 ↩
Holmes and Holmes (2000), p. 43 ↩
Peck and Dolch, p. 255 ↩
Sitpond ↩
Whittle and Ritchie ↩
Linedecker ↩
Hickey (1997), p. 142 ↩
Cullen, Pamela V., A Stranger in Blood: The Case Files on Dr John Bodkin Adams, London, Elliott & Thompson, 2006, ISBN 1-904027-19-9 ↩
Hickey (2005) ↩
Godwin, pp. 61-68 ↩
Vronsky (2007), p. 35 ↩
"An analysis of 86 female serial killers from the U.S. found that the victims tended to be spouses, children or the elderly." ↩
Holmes and Holmes (1998), ↩
Vronsky (2007), pp. 1, 42-43 ↩
Schechter and Everitt, p. 312 ↩
Fox and Levin, p. 117 ↩
Schmid, p. 231 ↩
Schlesinger, p. 5 ↩
Qian, p. 387 ↩
Vronsky (2004), pp. 45-48 ↩
Vronsky (2004), p. 47 ↩
Vronsky (2007), p. 79 ↩
truTV.com |url=http://www.trutv.com/library/crime/serial_killers/notorious/ripper/index_1.html ↩
Roy, p. 90 ↩
Roy ↩
Schmid, pp. 112-115 ↩
Newitz, pp. 1, 45-46 ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page